29 Nisan 2025 Salı

Özenilen hayatlar vs. tembellik

 Özendiğimiz, merak ettiğimiz hayatlara sahip insanlar birçok acıyı tatmış, iniş ve çıkışlar yaşamış, sonunda toplum ve bizim için önemli olan kimi açılardan başarılı olmuş kişiler. Bir bakıma kendi hayatlarımızın antitezi bir yaşam: rahat koltuk, bol kitap, TV ve eğlence, güvenli ve sıcak bir ortamdayken çok özenilen ama bir türlü harekete geçilmeyen bir macera. 

Sorun bizde değil belki de, bunca yaygın olduğuna göre...

26 Nisan 2025 Cumartesi

Kalabalık içinde yardımseverlik

İnsanlar sosyal varlıklardır. Bu tanım birçok davranışın ardında yatan karmaşık nedenleri açıklamaya yardımcıdır. Çoğu insan yardım etmeyi sever. Güçsüz olana, zor durumdakine yardım etme isteği neredeyse evrenseldir. Kimi durumda evrimseldir. Ebeveynin çocuklarına bakması, yardım etmesi, aile bireylerine yardım etmesi gibi. Insan akıllı bir canlıdır aynı zamanda. Yardımı, diğer bir insanın veya başka bir canlının durumuyla empati yapıp kendimizi onun yerine koyarak nasıl davranılmasını istediğimizi çıkarsadığımız için yapabiliriz. Bugün yardım ettiğimiz kişiye bir gün  bizim de ihtiyacımız olabileceği düşüncesi de yardımın  nedenlerinden biri olabilir. Bir diğer neden de yardım ettiğimizi göstererek etrafına güvenilir ve yardımsever, yani dost edinmeye değer olduğunun mesajını vermektir. Bu her zaman gösteriş yapmak anlamına gelmez; içinde yaşanılan toplumda başkalarının gözünde saygıdeğer olmak, önemsenmek,  toplumun ahlaki değerlerine bağlı olduğu mesajını vermek de amaçlanabilir. "Bir elin verdiğini diğer el bilmesin" türünden yardıma muhtaç olanların onurunu koruma amaçlı yaklaşımlara neden yeterince itibar edilmediğini, yardımseverin görünürlüğüyle toplumdaki yerini sağlamlaştırmak istemesi, iyi ün kazanmak istemesi açıklar. Yardım edilenin aldığı yardım için şükür duyması ve teşekkür etmesi, yetmedi, yardım edeni diğerlerine övmesi de beklenir. Yani, kalabalıklar içinde yapılan yardımların sadece zor durumdakine yardım amacıyla yapıldığından,  başka bir deyişle niyetinin saflığından emin olunamaz.